Praktyka Namo Amida Butsu (Nembutsu) - vademecum

Japońska kaligrafia Namo Amida Butsu.

Czym jest Namo Amida Butsu, znane także jako Nembutsu? Jest to kluczowa praktyka japońskich szkół buddyzmu Czystej Krainy (szkoły: Jodo Shu i Jodo Shinshu). Oznacza dosłownie: „Oddaję cześć Amidzie Buddzie”, „Przyjmuję schronienie w Amidzie Buddzie”. Amida jest Buddą uosabiającym Wieczne Życie i Wieczną Światłość.

Buddyzm Czystej Krainy powstał w Indiach mniej więcej w II w. n.e., a potem rozkwitł w Chinach (głównie za sprawą pism mistrza Shan-dao; VII w. n.e.). W Japonii od XII w. n.e. rozwijali go tamtejsi propagatorzy, tacy jak: Honan Shonin czy Shinran Shonin.

Praktyka ta jest prosta. Polega na powtarzaniu, niczym mantry, słów: Namo Amida Butsu. Nie jest to praktyka medytacyjna, polegająca na wyciszeniu umysłu czy też służąca osiągnięciu jeszcze w tym życiu duchowej samorealizacji. Jest to po prostu wyrażenie wdzięczności, coś w stylu: „Amido, dziękuję, że jesteś i chcesz mnie ocalić”. By praktyka ta okazała się skuteczna wymagane są jedynie trzy elementy:

1]. Ufność, wiara, że Budda Amida i Jego Zachodnia Czysta Kraina rzeczywiście istnieją.

2]. Praktyka – recytacja wyłącznie Nembutsu.

3]. Pragnienie odrodzenia się po śmierci w Zachodniej Czystej Krainie Radości i Szczęścia.

Nembutsu jest to wyraz wdzięczności okazywany Buddzie Amidzie za to, że dzięki Jego Wielkiemu Ślubowaniu (ślubowań jest 48, najważniejsze jest 18-te) już nigdy nie będziemy podlegać prawu cyklicznego odradzania się (znanemu jako reinkarnacja).

Nembutsu znane jest jako „łatwiejsza ścieżka”, gdyż opiera się o zbawczą wręcz moc Amidy Buddy (zwaną „Inną Mocą”), a nie na rozwoju naszej własnej siły duchowej. Ślubowania Amidy (wszystkie 48) dotyczą chęci uratowania wszystkich istot żywych, wręcz "opróżnieniu" z nich Samsary.

„Jeśli, po tym, jak osiągnę Stan Buddy, czujące istoty z krain leżących w obrębie dziesięciu kierunków, które szczerze i ufnie powierzają się mi, pragną odrodzić się w mojej krainie i wezwą moje imię, nawet dziesięć razy, nie odrodzą się w tym miejscu, obym nie osiągnął doskonałego Oświecenia. Wykluczeni są jednak ci, którzy popełniają pięć najcięższych przewinień i oczerniają prawdziwość Dharmy.” – (18-te ślubowanie Amidy).

Do opisu sposobu działania praktyki wykorzystuje się następującą metaforę. Karma, którą gromadzimy w ciągu niezliczonej liczby odrodzeń jest niczym ciężki głaz, który nieustannie dźwigamy. Praktyka Czterej Krainy i Budda Amida jest niczym statek, który bezpiecznie zabiera nas na drugi brzeg, ku oświeceniu. Statek ten nie pozwala nam utonąć w falach wzburzonego morza, które symbolizuje konsekwencje karmiczne naszych poczynań.

Dzięki praktyce Nembutsu po śmierci wierny odradza się w Zachodniej Czystej Krainie, gdzie – już bez przeszkód – osiąga Stan Buddy. Nasza przeszła zła karma – pochodząca z wielu poprzednich odrodzeń – jest odcinana przez samego Amidę w momencie zawierzenia mu się. Natomiast trzeba pamiętać o tym, że nadal gromadzimy karmę będącą konsekwencjami naszych obecnych wyborów – ponosimy też jej konsekwencje.

Po odrodzeniu się w Czystej Krainie nasza praca wcale się nie kończy, gdyż tak samo jak inni Buddowie czy Bodhisattwowie, po osiągnięciu oświecenia, będziemy dalej pracować, działać, aby pomagać, ratować innych. Tutaj buddyzm Czystej Krainy dobrze wpisuje się w ideał Mahajany, jakim jest praca na rzecz innych. Rzecz jasna podejmowanie już w tym życiu np. pracy charytatywnej, wolontariatu itp. jest jak najbardziej dobrze postrzegane.

Czysta Karina według sutr i pism jest konkretnym, rzeczywiście istniejącym miejscem, stworzonym przez Buddę Amidę. Nie jest to więc metafora stanu naszego umysłu. W sutrach opisywane jest ona jako doskonałe miejsce, raj pełen pałaców, pawilonów, pięknej przyrody, stawów, barwnych ptaków, klejnotów, radości, ładu, pięknej muzyki i harmonii.

W centralnym punkcie tego miejsca Budda Amida w towarzystwie swoich dwóch najważniejszych współpracowników Bodhisattwy Awalokiteśwary (uosobienia współczucia) i Bodhisattwy Mahasthamaprapty (uosobienia mądrości) naucza zebranych Dharmy.

Jeśli idzie o detale, to nie wyznacza się praktykującemu konkretnej ilości powtórzeń. Do praktyki nie jest potrzebny odpowiedni strój, miejsce, akcesoria czy też postawa ciała. Z drugiej strony wierni często tworzą w swych domach małe ołtarzyki, na których obrazek lub statuetka Amidy otoczona jest świeżymi kwiatami, owocami i świecami. Cięte kwiaty i owoce symbolizują nietrwałość (bo z czasem więdną, gniją), a świeca: jasność, oświecenie, wieczne życie. Czasem używane są male (buddyjskie różańce), którymi wierni obwiązują sobie dłonie, ułożone w geście jak do modlitwy lub też używają do kontrolowania czasu praktyki.

Nembutsu może być wykonywane w dowolnym miejscu i czasie np.: podczas podróży środkami komunikacji miejskiej, zmywania naczyń, sprzątania, spaceru, stania w ulicznym korku, relaksu. Można też wyznaczyć sobie konkretne miejsce np. nasz pokój i czas praktyki np. 5, 10, 20, 30 minut itp. Z sutr Czystej Krainy (3 główne teksty) możemy dowiedzieć się, że wypowiedzenie Nembutsu nawet 10 razy np. w obliczu zagrażającej śmierci (z ufnością) umożliwia odrodzenie się w Czystej Krainie. Odrodzenie to poprzedza pojawienie się samego Amidy Buddy razem ze zgromadzeniem licznych Bodhisattwów przy umierającym. Sama praktyka dopasowywana jest przez wiernych do ich rytmu dnia.

Kluczową ideą jest tutaj akceptacja człowieka przez Amidę Buddę takim jakim on jest, ze wszystkimi jego wadami i zaletami, dobrymi i złymi wyborami. Amida Budda jako taki nie sądzi, nie ocenia i nie potępia nikogo. Jego celem jest jedynie ratunek. Nie jest też Bogiem, gdyż nie stworzył on nas ani świata, w którym obecnie egzystujemy.

Nie oznacza to popularnego „róbta, co chceta”, zasady molarne, obowiązki w życiu wiernego są nadal ważne, lecz ich skrupulatne wypełnianie nie jest kluczem do wybawienia („Nie przyjmuj trucizny, skoro istnieje antidotum”).

Praktyka ta nie służy otrzymywaniu doczesnych korzyści w postaci np. pieniędzy, władzy, sławy, miłości itp. Amida Budda nie odpowiada na takie prośby. Zdarzają się sytuacje, opisane głównie w archiwach świątynnych, gdy Amida pomaga w sytuacjach zagrożenia życia np. podczas wypadku samochodowego, ciężkiej choroby.

Nembutsu wykonywane być może zarówno w myślach, jak i na głos np. w postaci recytacji czy wręcz śpiewu w rytm wybranej melodii. Może być wykonywane indywidualnie jak i grupowo, w domach prywatnych, jak i specjalnie do tego przygotowanych świątyniach czy w plenerze. W Chinach czy w Japonii w świątyniach organizowane są nawet specjalne odosobnienia, podczas których zebrani recytują tylko Nembutsu, jak również słuchają wykładów dotyczących buddyzmu.

Z perspektywy Jodo Shu / Jodo Shinshu nie łączy się Nembutsu z jakąkolwiek inną praktyką religijną czy też formą rozwoju duchowego, związaną z pozostałymi szkołami buddyzmu, jak i innymi religiami. Istotą jest tutaj całkowite powierzenie się Buddzie Amidzie.

Szkoła Czystej Krainy podkreśla, że każdy musi znaleźć tą właściwą dla siebie metodę, szkołę, patrząc na swoje własne możliwości i predyspozycje. Nie zaprzecza możliwości osiągnięcia oświecenia w tym życiu przez np. przez medytację, lecz uważa, że jest to niemalże niemożliwe w naszych czasach, kiedy to żyjemy w czasie upadku zarówno przekazu Dharmy, jak i zwyczajnej ludzkiej moralności.

Poglądy te mocno związane są z okolicznościami powstania i rozwoju tej szkoły w Japonii czy w Chinach – w okresach feudalizmu, wojen, klęsk żywiołowych, głodu, epidemii. Ta forma buddyjskiej praktyki ze względu na swoją prostotę bardzo dobrze rezonowała wśród osób ciężko pracujących, wśród grup społecznych takich jak chłopi, rzemieślnicy czy robotnicy. Rozwijała się także wśród elity np. arystokracji czy samurajów.

Do dnia dzisiejszego jest to najbardziej popularna gałąź buddyzmu w Chinach i Japonii, gdyż praktykować ją może każdy, bez względu na status społeczny i ilość wolnego czasu, jaki może przeznaczyć na praktykę.